80 Şehrin 80 Zehir Hafiyesi
Gitmediğimiz, görmediğimiz yerlerin sokaklarında yürümüşlük hissi taşırız zaman zaman. Bazen bir şarkıdır bizi oraya götüren, bazen de bir romandır o sokağın, o kültürün izlerini belleğimize kazıyan. Mekânlar roman kurgusunun önemli bir parçasıdır kuşkusuz. Kuzey kentlerinden birinde, havanın hep kapalı olduğu bir yamaçtaki şatoyu anlatmaya başladığı zaman bir yazar, faili meçhul bir cinayetle karşı karşıya olduğumuz hissine kapılırız. Sonra yağmurlu bir günde yürürken yıllardır olduğu yerde duran eski bir köşkü fark eder ve şüpheyle yaklaşırız. Kuzey rüzgârları çarpar bir anda yüzümüze. Özellikle polisiye romanlar için mekân çok önemlidir. Bilmediği bir yerde, bilmediği bir kültürde, hiç tanımadığı bir dedektifin ipuçlarını birleştirmedeki becerisine teslim olmak zorunda kalır okuyucu. Roman geliştikçe alışmaya, anlamaya başlar ve son sayfalara atlamadan sabırla takip eder, eski dostu dedektif X'i. Kimi zaman Lizbon'un dar sokaklarında, kimi zaman Kudüs'ün dini sembollerinin arasında ya da Şangay'ın seyyar satıcı dolu, işlek caddelerinde... Independent yazarı Jonathan Gibbs, bir dedektif edasıyla yaz aylarıyla birlikte hiç satılmadığı kadar çok alıcı bulan polisiye romanların izini sürüyor. Ama en çok satanlar, en iyiler diye kategorize etmiyor. Dünyanın dört bir yanından, kentlerin dokularıyla işlenmiş cinayet romanları ve romanların kahramanı dedektifler üzerine bir derleme yapıyor. Bu polisiye romanlardan bazıları Türkçe'ye de çevrilmiş. Mesela İrlanda kırsal alanlarında geçen, koyun dedektif Miss Maple'ın hikâyesi Glenkilli Bir Koyun Polisiyesi, efsanevi detektif Sherlock Holmes'ün Reichenbach Şelaleleri'nde geçen ve yazarının son hikâye olarak kurguladığı Sherlock Holmes: Unutulmayan Vakalar Kitabı. Agatha Christie'nin hemen her romanı gibi Ölüm Adası da Türkçe'ye kazandırılan polisiyelerden. Beyazperdeye de uyarlanan James Ellroy'un başarılı polisiye serisi Los Angeles Dörtlemesi, Rus polisiye romanlarının önemli ismi Boris Akunin'in Kış Kraliçesi ve sinema yapımından sonra Türkiye'deki okurlarıyla buluşan, Smilla ve Karlar da bu listede yer alıyor. Listede yer alan iki isim ise daha da dikkat çekici. Bunlardan ilki Frankfurt'ta geçen bir cinayet araştırması . Bu araştırmayı yürüten özel dedektif ise Türk, Kemal Kayankaya. Jakob Arjouni imzası taşıyan roman da dilimize aktarılanlar arasında. Diğer dikkat çekici Polisiye ise Belşazzar'ın Kızı: Bir Çetin İlkmen Polisiyesi ismiyle yayımlanan Barbara Nadel imzalı kitap. Bu hikâye de İstanbul'un renkli fonunda hayat buluyor. İşte 80 kentin birbirinden ilginç dedektiflerinin listesi:
- Alaska : The Yiddish Policemen's Union, Michael Chabon / Meyer Landsman
- Amsterdam : Because of the Cats, Nicolas Freeling / Piet Van der Valk
- Atina : Alan Savunması, Petros Markaris / Komiser Costas Haritos
- Avusturya :The Sweetness of Life, Paulus Hochgatterer / Başkomiser Bruno Kovacs
- Bangkok : The Risk of Infidelity Index, Christopher G. Moore / Vincent Calvino
- Bering Denizi : Polar Star, Martin Cruz Smith / Arkady Renko
- Berlin : Emil ve Dedektifler, Erich Kästner / Emil Tischbein
- Bern, İsviçre : In Matto's Realm, Friedrich Glauser / Sergeant Studer
- Botswana : Bir Numaralı Kadınlar Dedektiflik Bürosu, Alexander McCall Smith / Mma. Ramotswe
- Brighton : Ölüm Kadar Basit, Peter James / Roy Grace
- Brooklyn : Öksüz Brooklyn, Jonathan Lethem / Özel Detektif Lionel
- Buenos Aires : The Buenos Aires Quintet, Manuel Vazquez Montalban / Pepe Carvalho
- Cezayir : Double Blank, Yasmina Khadra / Detektif Llob
- Chicago : Fire Sale, Sara Paretsky / V. I. Warshawski
- Cidde : The Night of the Mi'raj, Zoë Ferraris / Detektif Nayir
- Dublin : The Wrong Kind of Blood, Declan Hughes / Ed Loy
- Edinburgh : Düğümler ve Haçlar, Ian Rankin / Müfettiş Rebus
- Fas : The Final Bet, Abdelilah Hamdouchi / Detektif Alwaar
- Frankfurt : İyi ki Doğdun Türk, Jakob Arjouni / Kemal Kayankaya
- Galicia : Water -Blue Eyes, Domingo Villar / Polis Leo Caldas
- Glasgow : Garnethill, Denise Mina / Maureen O'Donnell
- Grönland : Smilla ve Karlar, Peter Hoeg / Smilla Jaspersen
- Güney Galler : The Last Llanelli Train, Robert Lewis / Robin Llewellyn
- Güney Kutbu : Whiteout, Greg Rucka / Carrie Stetko
- Havana : Havana Blue, Leonardo Padura / Mario Conde
- Helsinki : The Priest of Evil, Matti Joensuu / Detektif Harjunpaa
- Honolulu : The House Without a Key, Earl Derr Biggers / Charlie Chan
- İrlanda Kırsalı : Glennkill Bir Koyun Polisiyesi, Leonie Swann / Miss Maple
- İsrail : The Bethlehem Murders, Matt Rees / Omar Yussef
- İstanbul : Belşazzar'ın Kızı, Barbara Nadel / Çetin İkmen
- Kaliningrad : Critique of Criminal Reason, Michael Gregorio / Hanno Stiffeniis
- Kalküta : The Adventures of Feluda, Satyajit Ray / Detektif Feluda
- Karaipler : Ölüm Adası, Agatha Christie / Miss Marple
- Kopenhag : The Serbian Dane, Leif Davidsen / Per Toftlund
- Kuzey Avustralya : Diamond Dove, Adrian Hyland / Emily Tempest
- Kuzey İrlanda : The Case of the Missing Books, Ian Sansom / Israel Armstrong
- Kuzey Ontario, Kanada : Forty Words For Sorrow, Giles Blunt / John Cardinal
- Laos : The Coroner's Lunch, Colin Cotterill / Dr. Siri Paiboun
- Lapland : Blackwate, Kerstin Ekman / Constable Torsson
- Las Vegas : Catnap, Carole Douglas / Midnight Louie
- Lizbon : A Small Death in Lisbon, Robert Wilson / Detektif Zé CSlho
- Londra : He Died with His Eyes Open, Derek Raymond / İsimsiz Detektif
- Los Angeles : L. A. Quartet, James Ellroy / Lloyd Hopkins
- Madrid : Blood on the Saddle, Rafael Reig / Detektif Carlos Clot
- Marsilya :One Helluva Mess, Jean -Claude Izzo / Detektif Montale
- Massachusetts : Night Passage, Robert B. Parker / Jesse Stone
- Meiringen, İsviçre : Sherlock Holmes: Unutulmayan Vakalar Kitabı, A. Conan Doyle / Sherlock Holmes
- Mexico City : Huzursuz Ölüler, Paco Ignacio Taibo II / Zapatista komandosu Marcos
- Miami : Mr Clarinet, Nick Stone / Max Mingus
- Mısır : Nil'de Ölüm, Agatha Christie / Hercule Poirot
- Moğolistan : The Shadow Walker, Michael Walters / Drew McLeish ile Negrui
- Montreal : Çoktan Ölmüştü, Kathy Reichs / Dr. Temperance Brennan
- Moskova : Kar Kraliçesi, Boris Akunin / Erast Fandorin
- Mumbai : Sacred Games, Vikram Chandra / Sartaj Singh
- New Orleans : Heaven's Prisoners, James Lee Burke / Dave Robicheaux
- New York : Black Orchids, Rex Stout / Nero Wolfe
- New York, Batı Bölgesi : The Pale Blue Eye, Louis Bayard
- Normandiya : Maigret and the Old Lady, Georges Simenon / Komiser Maigret
- Norveç : Don't Look Back, Karin Fossum / Detektif Sejer
- Oxford : Last Bus to Woodstock, Colin Dexter / Detektif Morse
- Paris : Tersine Adam, Fred Vargas / Başkomiser Adamsberg
- Pekin : The Eye of Jade, Diane Wei Lang / Özel hafiye Mei Wang
- Prag : Dul Kasabı, Pavel Kohout ve Neil Bermel / Jan Morava ve Erwin Buback
- Reykjavik : Sırlar Şehri, Arnaldur Indridason / Erlendur
- Rio de Janeiro : The Silence of the Rain, Luiz Alfredo Garcia -Roza / Detektif Espinosa
- Roma : Cabal, Michael Dibdin / Aurelio Zen
- San Francisco : Cinnamon Kiss, Walter Mosley / Saul Lynx
- Seattle : Fury, GM Ford / Frank Corso
- Shetland Adaları : Raven Black, Ann Cleeves / Jimmy Perez
- Sicilya : The Shape of Water, Andrea Camilleri / Komiser Montalbano
- St Petersburg : A Gentle Axe, RN Morris / Porfiry Petrovich
- Şangay : Death of a Red Heroine, Qiu Xiaolong / Polis Müfettişi Chen
- Tokyo : Tokyo Year Zero , David Peace / Detektif Minami
- Toskana : A Florentine Death, Michele Giuttari / Michele Ferrara
- Viktorya, Avustralya : The Broken Shore, Peter Temple / Joe Cashin
- Washington DC : The Big Blowdown, George Pelecanos / Pete Karras
- Wroclaw, Polonya : Death in Breslau, Marek Krajewski / Detektif Eberhard Mock
- Yeni Zelanda : Vintage Murder, Ngaio Marsh / Roderick Alleyn
- Yorkshire : Aytaşı, Wilkie Collins / Detektif-Çavuş Cuff
- Ystad, İsveç : Ölümün Karanlık Yüzü, Henning Mankell / Detektif Wallander
K: Taraf Gazetesi, 27 Temmuz 2008, http://www.cinairoman.com/
Düzenlendi.
